Adaptogeny, a stres to temat, który zyskuje coraz większe zainteresowanie w świecie naturalnego wspierania zdrowia. W codziennym życiu jesteśmy narażeni na wiele rodzajów stresu – fizycznego, psychicznego oraz emocjonalnego. Co istotne, przewlekły stres może osłabiać układ odpornościowy, zaburzać sen i wpływać na poziom hormonów, takich jak kortyzol. Właśnie wtedy, gdy organizm nie radzi sobie z przeciążeniem, adaptogeny mogą okazać się pomocnym wsparciem.
Jak działają adaptogeny?
Adaptogeny to naturalne substancje roślinne, które wspierają organizm w utrzymaniu równowagi i odporności na stres. Regulują działanie osi HPA (podwzgórze–przysadka–nadnercza), czyli głównego systemu odpowiedzialnego za reakcję na stres. Dzięki temu pomagają zredukować skutki jego długotrwałego działania. W zależności od potrzeb organizmu mogą działać pobudzająco lub uspokajająco, dlatego nazywane są „inteligentnymi ziołami”.
Ashwagandha – adaptogen na stres i kortyzol
Jednym z najczęściej badanych adaptogenów jest ashwagandha (Withania somnifera).
W badaniach wykazano, że jej regularne stosowanie może:
- obniżyć poziom kortyzolu,
- zmniejszyć napięcie i lęk,
- poprawić jakość snu,
- wspierać koncentrację i ogólne samopoczucie.
Żeń-szeń – wsparcie dla wydolności i układu nerwowego
Żeń-szeń (Panax ginseng) to kolejny skuteczny adaptogen, który wspiera odporność organizmu na czynniki stresowe.
Związki aktywne w żeń-szeniu przypominają hormony stresu i mogą wpływać na:
- działanie osi HPA,
- poziom tlenku azotu,
- odporność psychiczną i fizyczną.
Badania kliniczne wykazują, że żeń-szeń może poprawić koncentrację i efektywność umysłową, szczególnie w stanach wyczerpania.
Co z innymi adaptogenami?
CBD
Choć CBD nie jest klasycznym adaptogenem, coraz częściej pojawia się w kontekście wsparcia w redukcji stresu – głównie przez wpływ na poziom kortyzolu. Działa na układ endokannabinoidowy, który reguluje nastrój, sen i reakcję na stres. Dzięki temu CBD może działać podobnie jak adaptogeny – wspierając organizm w odzyskaniu równowagi.
Co może dać CBD w stresie?
- wspiera naturalne obniżenie poziomu kortyzolu
- łagodzi napięcie nerwowe i poprawia nastrój,
- może ułatwiać zasypianie i poprawiać jakość snu,
- nie działa pobudzająco ani uzależniająco.
To sprawia, że choć CBD nie jest zaliczane do klasycznych adaptogenów, często wymieniane jest jako ich naturalne uzupełnienie.
Reishi
Reishi (Ganoderma lucidum) to grzyb znany z działania adaptogennego, szeroko wykorzystywany w medycynie Wschodu. Jego wpływ na oś HPA (podwzgórze–przysadka–nadnercza) wymaga dalszych badań, jednak tradycyjne zastosowanie i obserwacje kliniczne wskazują na jego właściwości wspierające organizm w stresie. Reishi może:
- wspierać naturalną odporność,
- poprawiać jakość snu i regenerację,
- łagodzić napięcie nerwowe i sprzyjać wyciszeniu.
To czyni go wartościowym wsparciem w codziennej walce z przeciążeniem psychicznym i fizycznym.
Podsumowanie: Adaptogeny a stres
W kontekście zdrowia psychicznego i hormonalnego związek adaptogeny a stres jest dobrze udokumentowany – zwłaszcza w badaniach nad roślinami takimi jak ashwagandha czy żeń-szeń. Regularne stosowanie adaptogenów, szczególnie w okresach napięcia, może pomóc organizmowi wrócić do równowagi. Co więcej, wspiera odporność na stres i poprawia ogólne samopoczucie – zarówno fizyczne, jak i emocjonalne.
Warto jednak pamiętać, że najlepsze efekty uzyskamy łącząc suplementację z higieną snu, zdrową dietą i redukcją stresorów dnia codziennego.
Wpis powstał na podstawie artykułów naukowych:
- Adaptogenic Potential of a Polyherbal Natural Health Product: Report on a Longitudinal Clinical Trial
- Adaptogenic and Anxiolytic Effects of Ashwagandha Root Extract in Healthy Adults
- Effects of Adaptogens on the Central Nervous System and the Molecular Mechanisms Associated with Their Stress—Protective Activity